استحمام در زمان‌هاي قديم حساب و كتاب ويژه‌اي داشته و علاوه بر نظافت و شست‌وشو بخش عظيمي از امر درمان توسط طب سنتي هم در همين حمام‌ها صورت مي‌گرفته است. دكتر عليرضا عباسيان، متخصص طب سنتي از نقش مهم و موثر حمام در درمان بيماري‌ها مي‌گويد و راهكارهايی مفيد براي يك حمام چند منظوره را معرفي مي‌كند. 

غيرضروري‌هاي مهم

در طب سنتي علاوه بر اصول اصلي كه براي سالم ماندن بايد به آنها توجه شود يكسري غيرضروريات مفيد هم هستند كه سلامتي را تامين مي‌كنند. يكي از مهم‌ترين غيرضروريات، استحمام است. در زمان قديم استحمام يك پروسه كامل و طولاني بوده كه خاصيت درماني هم داشته است. در حمام‌هاي قديم رنگ درماني، رايحه درماني، عصاره درماني، حكايت درماني، سكوت درماني، بازتاب درماني و. . . صورت مي‌گرفته و سرمه كشيدن و ماساژ انجام مي‌شده است. از اين رو ساختمان و معماري اين حمام‌ها منحصر به فرد بود و هر جزئي از آن در اثر يك انديشه و ديدگاه طبي ساخته مي‌شد. 
 

صحت آب گرم و آب سرد!

حمام‌ها بر اساس نوع نياز متفاوت هستند و هر يك كاربرد جداگانه و به‌خصوصي دارد. امروزه هم به سادگي مي‌توان از حمام‌هاي مختلف جهت رسيدن به اهداف مورد نظر هر فرد استفاده كرد. 

حمام گرم: دمای آن 30 تا40 درجه است و يك دوش آب گرم به حساب مي‌آيد. حمام آب گرم باعث تحريك عمومي بدن مي‌شود و به دفع مواد زائد كمك مي‌كند اما قطعا نبايد هميشه سراغ اين حمام رفت. 

حمام معتدل: دمای این حمام  25 تا 30 درجه است. نه باعث ايجاد نشاط مي‌شود نه ضعف مي‌آورد ولي براي تندرستي بسيار مفيد است. پس بد نيست گاهي براي خوب كردن حال‌تان سراغش برويد.

حمام خنك: دمای آن 18 تا 25 درجه است. حالت سستي و شلي بدن را از بين مي‌برد و باعث تقويت آن مي‌شود. اگر احساس مي‌كنيد حال خوبي نداريد، اين دما را براي دوش گرفتن امتحان كنيد. 

حمام سرد: 12 تا 18 درجه دمای این نوع حمام  است. بدن را بسيار تقويت مي‌كند اما قرار گرفتن در این حمام به مدت زیاد مضر است و بايد كوتاه باشد. پس اگر قصد داريد با اين دما حمام كنيد، زياد طولش ندهيد. 

حمام بسيار سرد: دمای آن كمتر از 12 درجه بوده و بسيار مقوي و در عين حال مضر است. صرفا ورزشكاران حرفه‌اي كه در تندرستي كامل به سر مي‌برند مجاز به استفاده از اين حمام هستند. 

رايحه درماني در حمام

حمام كردن يكي از راه‌هاي كسب آرامش است. حتما براي شما هم پيش آمده كه بعد از يك روز كاري و پر مشغله يك دوش گرفتن ساده تمام خستگي را از تن‌تان شسته باشد يا وقتي خيلي كسل يا ناراحت بوده‌ايد، يك حمام ساده حال‌تان را بهتر كرده است. طب سنتي براي درمان بيماري‌هاي جسمي و رواني حمام‌هاي مختلفي را پيشنهاد مي‌كند. 

-كساني كه براي خوابيدن مشكل دارند يا دچار بدخوابي مي‌شوند،بهتر است پيش از خواب در يك كاسه آب جوش چند قطره (7 تا 8 قطره) اسانس اسطوخودوس بريزند و آن را در حمام قرار بدهند. صرف استنشاق اين عطر حين يك دوش گرم باعث آرامش و رفع تنش‌هاي فكري و مشكلات خواب مي‌شود. اين افراد همچنين مي‌توانند از اسانس نارنج، بهارنارنج و ياس هم استفاده كنند. 

- كساني كه مي‌خواهند براي يك روز شلوغ كاري آماده شوند و به انرژي فراواني نياز دارند، مي‌توانند يكي از اسانس‌هاي دارچين يا صندل را انتخاب كنند و چند قطره از آن را در يك كاسه آب جوش بريزند و حين حمام آن را استنشاق كنند. 

- كساني كه دچار مشكلات سينوسي هستند مي‌توانند چند قطره اكاليپتوس يا نعناع را در يك كاسه آب جوش بريزند و آن را در فضاي حمام قرار دهند. استنشاق اين عطر باعث باز شدن مجاري تنفسي و مانع جمع شدن ترشحات مضر مي‌شود. 

- كساني كه ناراحتي‌هاي رواني دارند، چند قطره از اسانس گلاب يا پرتقال يا نارنج را در يك كاسه آب جوش بريزند و در فضاي حمام قرار دهند. استنشاق اين رايحه ناراحتي‌هاي رواني به‌خصوص افسردگي را برطرف مي‌سازد. 

- كساني كه مشكل فشار خون بالا دارند، در يك ظرف چهار ليوان آب سرد را با يك استكان سركه مخلوط كنند و پاهاي‌شان را درون آن بگذارند. اين، روش درمان برای کسانی است که به علت عصبانيت دچار حملات فشار خون بالا مي‌شوند. 

- كساني كه دچار ديابت هستند و مشكل كليوي ندارند، مي‌توانند چند قطره عصاره حنضل يا هندوانه ابوجهل را در ظرف آبي بريزند و پاهاي‌شان را درون ظرف بگذارند. اين كار قند خون را پايين مي‌آورد. 

ماسک باقلا درست کنید

ماسک‌هایی که قبل از حمام روی پوست‌تان می‌گذارید، وقتی با یک دوش چند دقیقه‌ای شسته می‌شوند، می‌توانند شادابی و لطافت پوست‌تان را چند برابر کنند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم از ماسک باقلا استفاده کنید و کمی جوانی به پوست‌تان تزریق کنید.

توصيه‌هايي براي بعد از حمام

-  بعد از تمام شدن شست‌وشو، دست‌ها و پاها را تا مچ زير آب سرد بگيريد. 

-  بعد از تمام شدن كار شست‌وشو، بلافاصله از حمام خارج نشويد. لاي در حمام را كمي باز بگذاريد و چند دقيقه‌اي سر خود را با كاري گرم كنيد. با موچين ابرويي‌ برداريد يا ريش‌تان را مرتب كنيد تا زمان بگذرد. يك مرتبه از يك فضا وارد فضاي ديگر نشويد. كم كم فضاي‌تان را عوض كنيد. 

- بعد از حمام آب سرد ننوشيد چون براي سلامتي بسيار مضر است. 

- بعد از حمام نبايد غذا بخوريد. صبر كنيد دماي بدن‌تان با دماي محيط يكي شود. 

- غذايي كه بعد از حمام مصرف مي‌شود بايد جزء غذاهاي سبك باشد. از خوردن غذاهاي سنگين پرهيز كنيد. 

- بعد از حمام با رعايت فاصله زماني مناسب تا هم دما شدن با محيط، مي‌توانيد شربت‌هاي ولرم (نه خنك) بنوشيد. شربت سكنجبين و شربت بالنگو شربت‌هاي مناسبي هستند. 

- بعد از حمام مي‌توانيد براي حفظ سلامتي بدن‌تان را روغن‌مالي كنيد. به اين منظور روغن‌هاي معتدلي مثل روغن كنجد، روغن زيتون تازه و روغن بادام را به كار ببريد. اين كار براي كساني كه پوست خشكي دارند، بسيار مفيد واقع مي‌شود. 

- بعد از حمام بدن را خوب بپوشانيد. طب سنتي به خصوص بر پوشاندن سر در اين شرايط تاكيد مي‌كند. تا جايي كه گفته مي‌شود اگر كسي بعد از شست‌وشو سرش را نپوشاند و بیمار شود تنها بايد خود را ملامت كند.